Ku ti lulamisela 'energy' e ka kaya ra wena. Xiyenge xa vunarhu (3)..

E ka xiyenge xa mbulavulo wa vumbirhi, hi humelerisile e 'system' leyi phakelaka gezi ra ‘sola’ leri nga ka mpimo wo ringana switirhisiwa leswi funghiweke hi muhlovo wa rihlaza eka xaxamelo lowu wu nga eka Table 1.

Table 1: Switirhisiwa swa gezi

Hiya emahlweni hiku engetelelela hi fridge ni television. Tsundzukani leswaku matimba (power) ya lawuriwa hi voltage ni current; hi marito walawo, matimba eka gezi ya kurisiwa hi mathlelo lama mambirhi, na swona hi fanele ku xiya xiya leswaku ku nga kurisiwi thlelo rin’we tsena.

Hi endla hi ndlela leyi: loku ntamu wu nga fiki eka uniti (1000 Wh kumbe kwh), hi tirhisa nhlanganelo wa ti battery ( battery bank) leti endlaka 12 V; kusuka ko hundza ntamu wa uniti (1 kWh) kufika eka ti uniti tinharhu (3 kWh) hi tirhisa ti battery leti hlanganelaka 24 V. Xo hetisela, ku hundza eka ti uniti tinharhu (above 3 kWh), hi tirhsa ti battery leti hlanganelaka 48 V. Kambe ha swikota ku ava phakelelo hi swi phemu le switsongo ku va hi sivela current yo hundzisa mpimo swinenene.

Eka switirhisiwa swa fungho wa rihlaza hi kume matimba (power) yo ringana 175 W.

Tiva kuri fridge ya 300 litre yi koka kwalomu ka 145 W, loko ku ri TV ya 50 “ yona yi koka 125 W. Loko hi hlanganisa nhlayo ya matimba lawa ya lavekaka eka leswi nga eka mivala ya xitshopana ni ya rihlaza, hi kuma ntsengo wa 445 W. Hi ta hlawula inverter yo thlarihanyana, hingaku 600W.

Ntamu lowu wu tshwa wu vumbiwa hiku engetela lo wo sungula ( ku nga 519 Wh ) hi 1 kWh (‘television’) na 1,5 kWh ('fridge'). Hi ku endla tano, ntsengo wa ntamu wu tlakukela eka 3019 Wh. Hlayo ley yi hundza ti uniti tinharhu, hi kwaloho hi fanele ku cicela eka 48 V.

Mpimanyeto (capacity) wa battery ya 48 Volt = 3029 VAH ÷ 48 V (hi endla hi kuya hi dyondzo le yi hundzeke) . 'Battery' leyi yi va ya 62,896 AH, hi yi andzisa kambirhi ku fika eka 125.792 AH. Hi ntalo 'tibattery' ti kumeka hi mpimo wa 12 V, hikwalaho hita hlanganisa mune wa tibattery ta 12 Volt ( 4 by 12 Volt in series) kuva hi fikelela mpimo lowu wa 48 Volt. Hi ta tirhisa ti 150 AH battery.

Dyambu ra hina ri hlanganisa matimba lawa ya heleleke ku ringana ti awara ta mune (PSH=4), hi kwalaho current yo charge tibattery = 62.896 AH ÷ 4 = 15.724. 'Charge controller' hi hundzisiwa hi 50%, leswi swi yi nyikaka mpimo wa 23.6 A. Hi ta hlawula 30 A.

Ti solar panel ti kumeka hi ku adzisa 15.724 A hi 48 V (P = VI); hi kuma 754.752 W. Hi ta tirhisa 1200 W

Hi na ‘ application’ leyi unga yi tirhisaka ku hlanganisa swilaveko leswi, languta eka Figure 1. U nga tichekela ti app tin'wana eka internet . Landzela e link leyi landzeleka ku kuma xikombiso xa tin'wana ta tona: Solar Calculator (bimblesolar.com).

Figure 1: Mbuyelo wa application

.

Table 2 : Nkatsakanyo wa swilaveko eka phakelo wa gezi lowu wu vuriweke .

Loku dyambu ri nga humanga system yinga tikeriwa, hi sivela leswi hi ku engetela ntsengo wa 'tibattery'. Na kambe hinga chipisa 'system' hi ku hunguta tiwara ta matirhelo. Hi nga tima eka swin’wana swa switirhisiwa.

Fridge hi yona yi endlaka xi ave lexikulu, yilandzerisa hi ti awara ta television. Loko ho tirhisa “gas fridge” hi thlela hi hafula ti awara ta television kuya e ka mune. Swilaveko swa Table 2, swi ta xika ku suka eka nxavo wa R26 500.00 ku ya eka nxavo lo wu wu ringanaka R 8 100.00.

Hi tiyiso, gezi ra ‘solar' ri lava vu ti hlamuleri, na ku anakanya hi switirhisiwa swo fana na gas, ti ‘sola-gyser’ na vuthekiniki byi n’wana bya energy (energy mix).

© Dr. Nkateko E Mabunda

Doctor of Philosophy in Electrical And Electronics Engineering.

Pr. Tech Eng